Tại vùng đất Quảng Ngãi đầy nắng gió, nơi cây mía từng một thời là biểu tượng của sự thịnh vượng và niềm tự hào quê hương, một người phụ nữ đã viết nên câu chuyện hồi sinh cho nghề truyền thống tưởng như đã lụi tàn. Đó là Nguyễn Thị Thu Thủy, người sáng lập thương hiệu Mật Mía Miền Xanh, với khát vọng khơi dậy giá trị bản địa và mang sản vật quê nhà ra thế giới.
Hình ảnh chị Thủy với sản phẩm mật mía
Từ nỗi đau trăn trở đến ý chí khởi nghiệp
Năm 2018, sau khi nhà máy đường duy nhất tại Quảng Ngãi chuyển lên Gia Lai, nghề trồng mía rơi vào khủng hoảng. Không còn nơi tiêu thụ, người dân lần lượt từ bỏ ruộng mía, chuyển sang trồng keo, ngô, hoặc bỏ đất hoang. Là người con của vùng quê gắn bó mật thiết với cây mía, chị Thủy và chồng không khỏi xót xa trước cảnh tượng làng nghề mai một.
“Khi trở về từ Sài Gòn, tôi cảm thấy đau lòng. Cây mía không chỉ là cây trồng – nó là một phần ký ức, là linh hồn của miền quê. Nếu để mất đi, sẽ là mất mát rất lớn về văn hóa và cả kinh tế địa phương”, chị Thủy chia sẻ.
Thay vì chấp nhận thực tại, chị Thủy bắt đầu nghĩ đến việc làm gì đó khác biệt – không phải khôi phục nghề trồng mía như cũ, mà là tạo ra sản phẩm giá trị cao từ chính cây mía. Từ đó, ý tưởng về một thương hiệu mật mía sạch, tự nhiên, thân thiện với sức khỏe và môi trường dần thành hình.
Hai năm thử nghiệm trong vô vàn gian nan
Chị Thủy bắt tay vào hành trình khởi nghiệp từ năm 2021 với số vốn ban đầu chỉ 400 triệu đồng – “siêu nhỏ” đối với một ngành hàng cần máy móc, nguyên liệu và công nghệ phức tạp. Trong hai năm đầu, chị và chồng gần như toàn tâm toàn lực cho việc nghiên cứu sản phẩm, khảo sát thị trường, nấu thử, thất bại, rồi làm lại.
“Chúng tôi liên tục test sản phẩm, xin ý kiến khách hàng, nghiên cứu các loại mật mía đang có trên thị trường. Có lúc phải đổ bỏ hàng chục tấn mía vì chất lượng mật không đạt”, chị kể lại.
Khó khăn lớn nhất không nằm ở vốn, mà ở công nghệ sản xuất. Mật mía là sản phẩm nguyên chất, không qua tinh luyện nên cực kỳ khó nấu. Nếu nhiệt chưa đủ, mật dễ lên men; nếu nấu quá lâu, dễ cháy khét. Thêm vào đó, chất lượng mía cũng biến động theo thời tiết, địa hình, độ ẩm đất.
“Lúc đó tôi chỉ có lòng yêu nghề, còn công nghệ thì hoàn toàn tay ngang. Nhưng chính sự thiếu hiểu biết lại khiến tôi phải học hỏi không ngừng – từ sách vở, chuyên gia, rồi cả những lần thất bại thực tế.”
Sau hai năm miệt mài, sản phẩm Mật Mía Miền Xanh chính thức ra mắt, với tiêu chí “sạch từ gốc”. Mía được trồng theo hướng hữu cơ, không thuốc bảo vệ thực vật, không chất bảo quản. Mía được róc vỏ sạch, ép bằng máy siêu sạch, lọc nhiều lần và nấu thủ công bằng phương pháp gia truyền.
Chất lượng làm nên thương hiệu
Ngay từ khi đưa ra thị trường, Mật Mía Miền Xanh nhanh chóng chinh phục người tiêu dùng nhờ chất lượng vượt trội: hương thơm tự nhiên, vị ngọt thanh, màu sắc óng ánh và đặc biệt an toàn cho sức khỏe. Không chỉ phục vụ thị trường nội địa, sản phẩm còn được nhiều đối tác quốc tế quan tâm.
Đến năm 2024, chỉ sau một năm chính thức hoạt động, doanh nghiệp đã đạt doanh thu 2,4 tỷ đồng, phân phối tại hơn 40 tỉnh thành với hơn 100 đại lý. Sản phẩm cũng đã có mặt tại New Zealand, Singapore, Đài Loan và Philippines. Thậm chí, công ty đang gặp tình trạng “cháy hàng” do cung không đủ cầu.
“Chúng tôi hiện tại không đủ mật để đáp ứng nhu cầu trong và ngoài nước. Đó là một áp lực lớn, nhưng cũng là tín hiệu tích cực cho thấy thị trường rất cần những sản phẩm như thế này”, chị Thủy chia sẻ.
Những giọt mật óng ả mang hương vị tự nhiên từ cây mía Quảng Ngãi
Chuyển mình mạnh mẽ nhờ kiến thức và kết nối
Một bước ngoặt lớn giúp chị Thủy mở rộng quy mô và nâng cao năng lực quản trị là khi chị tiếp cận được Đề án 844 của Chính phủ – chương trình hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.
“Trước đây tôi hoàn toàn không biết gì về gọi vốn, chiến lược tài chính hay phát triển thị trường. Nhờ được Sở Khoa học Công nghệ giới thiệu, tôi tham gia chương trình đào tạo do Vietnam Startup TV tổ chức. Ở đó, tôi học được từ những chuyên gia hàng đầu về khởi nghiệp và được hỗ trợ kêu gọi thành công hơn 2 tỷ đồng đầu tư.”
Chính nhờ nguồn vốn và kiến thức mới, doanh nghiệp đã chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang công ty cổ phần, chuyên nghiệp hóa bộ máy và mở rộng sản xuất.
Đồng thời, Mật Mía Miền Xanh cũng liên tục gặt hái thành công:
- Giải Nhất cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Ngãi 2024
- Top 20 Khởi nghiệp quốc gia
- Giải thưởng Khởi nghiệp Xanh toàn quốc
- Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh
Tầm nhìn dài hạn và chiến lược phát triển bền vững
Không ngủ quên trên thành công, chị Thủy đã lên kế hoạch xây dựng cơ sở sản xuất thứ hai với vốn đầu tư lên đến 6,6 tỷ đồng, dự kiến hoàn thiện vào tháng 7/2025. Cơ sở mới sẽ áp dụng quy trình nấu mật khép kín, hiện đại, đạt chuẩn xuất khẩu chính ngạch.
Bên cạnh đó, vùng nguyên liệu cũng đang được mở rộng mạnh mẽ. Hiện tại, có 10 hộ nông dân tham gia trồng mía trên diện tích 8ha. Khi cơ sở mới đi vào hoạt động, doanh nghiệp đặt mục tiêu tăng diện tích gấp 2-4 lần, hỗ trợ người dân canh tác hữu cơ và bao tiêu sản phẩm với giá ổn định.
“Mỗi hộ trồng mía theo chuẩn của chúng tôi có thể thu nhập cao gấp 2-4 lần so với trồng keo hay ngô. Đây là điều tôi đặc biệt tự hào, vì sản phẩm không chỉ mang lại giá trị kinh tế cho công ty mà còn cải thiện đời sống cho bà con quê nhà.”
Trong ba năm tới, chị Thủy kỳ vọng nâng quy mô nhà máy lên gấp 10 lần, đồng thời tiếp tục học hỏi công nghệ mới để phát triển thêm nhiều sản phẩm sáng tạo từ mật mía: nước mía cô đặc, kẹo mía, siro dinh dưỡng,…
Truyền cảm hứng từ một giấc mơ quê hương
Câu chuyện của Nguyễn Thị Thu Thủy và Mật Mía Miền Xanh không chỉ là thành công của một doanh nghiệp khởi nghiệp, mà còn là biểu tượng cho tinh thần gìn giữ di sản, khát vọng vươn lên và sự kiên định với giá trị bản địa.
Từ một nỗi trăn trở giản dị, chị đã biến mật mía – thứ tưởng chừng chỉ là sản vật quê mùa – thành một sản phẩm chinh phục người tiêu dùng toàn cầu. Và hành trình ấy chắc chắn sẽ còn đi xa hơn nữa.
Tác giả: Việt Anh
