Gọi vốn từ các nhà đầu tư thiên thần là bước quan trọng với các startup giai đoạn đầu. Nguồn vốn này giúp phát triển sản phẩm, xây dựng đội ngũ và mở rộng thị trường. Tuy nhiên, theo Alicia Syrett – một nhà đầu tư thiên thần dày dạn kinh nghiệm và diễn giả TEDxFultonStreet – có đến 98–99% bài thuyết trình gọi vốn bị từ chối. Nghĩa là chỉ một tỷ lệ rất nhỏ startup thành công trong việc gọi vốn khởi nghiệp, trong khi phần lớn bị từ chối vì nhiều lý do khác nhau.
Mối quan tâm của nhà đầu tư thiên thần không chỉ là ý tưởng kinh doanh hay lợi nhuận. Nhiều trường hợp, startup không thuyết phục được nhà đầu tư vì những sai lầm có thể tránh được, làm giảm uy tín. Hiểu rõ mối quan tâm của nhà đầu tư thiên thần và tránh những lỗi này sẽ giúp tăng cơ hội gọi vốn thành công.
Một sai lầm phổ biến là không tìm hiểu kỹ nhà đầu tư trước khi gửi pitch. Mỗi nhà đầu tư đều có tiêu chí riêng – họ tập trung vào ngành, giai đoạn tăng trưởng và mô hình kinh doanh cụ thể. Có người thích startup công nghệ, người khác ưu tiên mô hình tạo tác động xã hội. Nếu gửi pitch đến người không quan tâm đến lĩnh vực của bạn, khả năng bị từ chối là rất cao. Alicia Syrett cho biết nhiều founder gửi deck đến hàng trăm nhà đầu tư mà không cá nhân hóa nội dung. Việc này dễ dẫn đến bị từ chối ngay lập tức. Nhà đầu tư có thể nhận ra ngay email chung chung, và một pitch không phù hợp không chỉ lãng phí thời gian mà còn ảnh hưởng xấu đến danh tiếng của startup.
Một lý do lớn khác khiến nhà đầu tư rút lui là founder có thái độ thiếu chuyên nghiệp hoặc nhân cách kém. Nhà đầu tư không chỉ đầu tư vào ý tưởng, mà còn đầu tư vào con người. Một đội ngũ sáng lập có đạo đức, linh hoạt và đáng tin cậy sẽ hấp dẫn hơn một nhóm thiếu năng lực lãnh đạo. Những hành vi như nói dối, phóng đại, hoặc thiếu minh bạch sẽ khiến nhà đầu tư mất niềm tin. Syrett kể lại một trường hợp founder hành xử thiếu chuyên nghiệp trong buổi pitch và đã thất bại hoàn toàn. Nhà đầu tư luôn muốn hợp tác với người cởi mở, có trách nhiệm và dễ làm việc. Đó cũng là lý do các chương trình tăng tốc chú trọng đến mentorship quốc tế cho startup để giúp founder xây dựng uy tín.
Nhiều startup cũng mắc sai lầm khi chỉ tập trung vào tiền mà không nêu rõ giá trị họ mang lại. Nhà đầu tư thiên thần không chỉ cung cấp vốn – họ còn có kiến thức ngành, kết nối kinh doanh và tư vấn chiến lược. Nếu startup chỉ nhắm đến tiền mà không thể hiện được lợi ích từ kinh nghiệm và mạng lưới của nhà đầu tư, khả năng bị từ chối rất cao. Mối quan hệ giữa nhà đầu tư và founder có thể kéo dài hàng chục năm. Nếu không có sự tương thích chiến lược, nhà đầu tư sẽ không cam kết lâu dài.
Một lý do phổ biến khác là không chứng minh được tiềm năng tăng trưởng rõ ràng. Nhà đầu tư muốn thấy startup có khả năng mở rộng và tạo ra lợi nhuận. Nếu founder chỉ trình bày ý tưởng mà thiếu dữ liệu hỗ trợ – như tăng trưởng người dùng, doanh thu hoặc chiến lược mở rộng – thì rất khó thuyết phục. Syrett nói rằng: “Ý tưởng chỉ là điểm bắt đầu, thực thi mới là điều quan trọng.” Đó là lý do nhiều startup tham gia chương trình tăng tốc khởi nghiệp để cải thiện kế hoạch thực thi và chứng minh hiệu quả.
Cuối cùng, thiếu kế hoạch tài chính rõ ràng và phương án sử dụng vốn hợp lý sẽ khiến thương vụ đầu tư thất bại nhanh chóng. Nhà đầu tư muốn biết chính xác tiền của họ sẽ được dùng vào đâu và tạo ra giá trị như thế nào. Nếu startup không thể giải thích rõ về tài chính – như dòng tiền, biên lợi nhuận, hay lợi nhuận dự kiến – thì sẽ mất lòng tin. Một founder chuẩn bị kỹ cần trình bày rõ số tiền cần gọi, cách phân bổ và các cột mốc sẽ đạt được sau khi nhận vốn. Thiếu kế hoạch tài chính cho thấy sự yếu kém trong tư duy kinh doanh, khiến nhà đầu tư ngần ngại. Trong các trường hợp như vậy, startup nên tìm đến hỗ trợ gọi vốn hoặc tư vấn tăng trưởng doanh nghiệp để nâng cao khả năng gọi vốn.
Cuối cùng, gọi vốn từ nhà đầu tư thiên thần không chỉ là chuyện tiền bạc – mà là xây dựng mối quan hệ chiến lược. Tránh những lỗi thường gặp như không nghiên cứu nhà đầu tư, thiếu minh bạch, không thể hiện được giá trị, hay không có kế hoạch tài chính rõ ràng, sẽ giúp startup tăng cơ hội nhận vốn. Quan trọng hơn, founder cần chứng minh rằng họ không chỉ có một ý tưởng hay, mà còn có kỹ năng, tầm nhìn và năng lực thực thi để biến ý tưởng đó thành doanh nghiệp thành công. Hợp tác với chuyên gia tư vấn quốc tế hoặc đơn vị tư vấn đổi mới sáng tạo cũng giúp tăng niềm tin của nhà đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.
