Trước thực tế ở Việt Nam, việc phân loại rác thải tại nguồn vẫn chưa được thực hiện hiệu quả, dẫn đến ô nhiễm môi trường. Báo cáo của Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN) năm 2020 chỉ ra rằng, Việt Nam nằm trong top các quốc gia có lượng chất thải nhựa xả ra biển cao nhất thế giới. Trong đó, thành phố Đà Nẵng thải ra khoảng 80.000 tấn rác nhựa mỗi năm, gây ảnh hưởng xấu đến hệ sinh thái, đất, nước và chi phí xử lý.
Trước thực trạng đó, nhóm sinh viên gồm: Nguyễn Việt Hoàng, Hồ Ngọc Khánh Quỳnh, Nguyễn Ngọc Phương Nhi (Khoa Thương mại điện tử, Trường Đại học Kinh tế – Đại học Đà Nẵng) và Hoàng Lê Anh Tuấn, Châu Chí Hiếu (Khoa Công nghệ thông tin, Trường Đại học Bách khoa – Đại học Đà Nẵng) đã cùng nhau thực hiện dự án DaNa Green, chế tạo thùng rác thông minh tự động phân loại rác thải, tích hợp công nghệ AI và IoT.
Nguyễn Việt Hoàng, trưởng nhóm sáng chế, cho biết: nhận thấy đa số người dân chưa có thói quen phân loại rác tại nguồn. Ở các khu vực công cộng có nhiều thùng rác có chỉ dẫn phân loại, nhưng người dân vẫn vứt bừa không đúng, kém hiệu quả. Từ đó, nhóm sinh viên đã lên ý tưởng và thực hiện dự án Hệ thống thu gom rác thải bằng thùng rác thông minh. Dự án khởi nghiệp xanh của nhóm sinh viên Đại học Đà Nẵng đã góp phần nâng cao hiệu quả thu gom và phân loại rác thải tại nguồn.
Thùng rác thông minh tích hợp công nghệ AI và IoT
Nguyễn Việt Hoàng cho biết, dự án DaNa Green ra đời từ những vấn đề về môi trường mà nhóm bạn có cơ hội quan sát được trong cuộc sống hằng ngày tại nơi mình sinh sống. Từ thực trạng phân loại và thu gom rác kém hiệu quả, Viết Hoàng cùng nhóm bạn đã hình thành ý tưởng hệ thống thu gom rác thải bằng thùng rác thông minh, tích hợp công nghệ AI và IoT nhằm tối ưu hóa quy trình thu gom, phân loại và quản lý rác thải, kích thích người dùng sử dụng thông qua các tính năng thông minh.
Từ thực trạng phân loại và thu gom rác kém hiệu quả, Viết Hoàng cùng nhóm bạn đã hình thành ý tưởng hệ thống thu gom rác thải bằng thùng rác thông minh, tích hợp công nghệ AI và IoT nhằm tối ưu hóa quy trình thu gom, phân loại và quản lý rác thải, kích thích người dùng sử dụng thông qua các tính năng trực quan.
Hướng đến phân loại rác từ hộ gia đình, bảo vệ môi trường, nhóm sinh viên Đại học Đà Nẵng đã sáng chế ra loại thùng rác thông minh kết hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT) với chi phí thấp nhưng hiệu quả. Đây là dự án lan tỏa tinh thần khởi nghiệp xanh của nhóm các bạn trẻ. Dự án mang tên DaNa Green, được lên ý tưởng từ thực trạng ô nhiễm môi trường tại Việt Nam, đặc biệt là ở Đà Nẵng, với tinh thần: “Khi rác không chỉ để thải”. Dự án đã giành giải Nhất trong Cuộc thi Khởi nghiệp NEO-UP 2024, do Câu lạc bộ Khởi nghiệp Kinh tế trực thuộc Hội sinh viên Trường Đại học Kinh tế – Đại học Đà Nẵng tổ chức. Phần quà tặng được quy đổi từ rác thải tái chế, với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn (thu gom – phân loại – tái chế).
Theo đó, khi người dùng bỏ rác vào thùng, hệ thống sẽ dùng camera AI để quét và phân tích hình ảnh, nhằm xác định loại rác thải như nhựa, giấy, kim loại hoặc các loại rác không thể tái chế. Mô hình AI này được huấn luyện bằng dữ liệu thực tế, đảm bảo khả năng phân loại với độ chính xác trên 95%. Nếu rác thuộc nhóm tái chế, hệ thống sẽ tự động chuyển hướng rác vào ngăn tương ứng, giúp phân loại rác ngay từ ban đầu và giảm thiểu sai sót trong quá trình xử lý. “Để quản lý và theo dõi hiệu quả thu gom, thùng rác được tích hợp cảm biến IoT để giám sát trạng thái thùng theo thời gian thực. Khi thùng gần đầy, hệ thống sẽ tự động gửi thông báo đến trung tâm thu gom hoặc đơn vị quản lý, giúp tối ưu hóa quy trình vận chuyển rác. Dữ liệu về tình trạng của thùng rác liên tục cập nhật trên nền tảng website quản lý, giúp cơ quan chức năng hoặc doanh nghiệp dễ dàng theo dõi hiệu suất thu gom, từ đó đưa ra các quyết định chính xác và kịp thời trong quản lý rác thải”, Việt Hoàng chia sẻ.
Sau khi rác được phân loại, sẽ được thu gom và chuyển giao cho các doanh nghiệp tái chế chuyên nghiệp để tiếp tục xử lý. Theo Hoàng, dự án DaNa Green đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối người dân, đơn vị thu gom và doanh nghiệp tái chế, từ đó tối ưu hóa mô hình kinh tế tuần hoàn. Mô hình này không chỉ giúp xử lý rác hiệu quả mà còn thúc đẩy việc tái chế, bảo vệ tài nguyên và môi trường.
Mọi hoạt động thu gom và số lượng rác được xử lý sẽ được ghi nhận trên hệ thống giám sát dữ liệu. Cơ quan quản lý có thể theo dõi lượng rác thu gom, tỷ lệ tái chế và hiệu quả triển khai mô hình. Từ đó, họ có thể đưa ra các chính sách quản lý rác thải phù hợp và hiệu quả hơn, đồng thời cải thiện chất lượng dịch vụ thu gom và tái chế trong cộng đồng. “Trước đây, việc quản lý rác thải phụ thuộc nhiều vào phương pháp thủ công và hệ thống thu gom truyền thống, dẫn đến chi phí cao, hiệu quả thấp. Nhưng với sự phát triển của AI, IoT và dữ liệu lớn, việc phân loại rác, giám sát chất lượng môi trường có thể tự động hóa theo thời gian thực và tối ưu hóa quy trình xử lý“, nhóm chia sẻ.
“Sự kết hợp giữa công nghệ và bảo vệ môi trường không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến thiên nhiên mà còn mở ra cơ hội lớn cho các mô hình kinh tế bền vững. Với những giải pháp như dự án DaNa Green, tôi tin rằng Việt Nam có thể xây dựng một tương lai xanh, nơi công nghệ không chỉ hỗ trợ mà còn định hình cách con người sống và bảo vệ môi trường sống”, Việt Hoàng chia sẻ.
Thùng rác thông minh có chiều cao 1,2m, dài 60cm và rộng 50cm, được chia làm hai ngăn rác vô cơ và rác hữu cơ, sử dụng năng lượng điện.
TS. Lê Đức Tiến (giảng viên Khoa Thương mại điện tử, Trường Đại học Kinh tế – Đại học Đà Nẵng), người trực tiếp hướng dẫn nhóm nghiên cứu, cho biết: “Dự án thể hiện được sự tìm tòi, khám phá khả năng ứng dụng các kiến thức đã học của sinh viên vào thực tiễn cuộc sống, đưa ra những giải pháp hết sức thông minh và thiết thực.” “Thùng rác được tích hợp công nghệ AI và IoT – là những công nghệ đang rất được quan tâm hiện nay, qua đó mở ra khả năng áp dụng công nghệ tự động hóa một cách triệt để, đảm bảo tính tiện lợi cho người sử dụng và bảo vệ môi trường hiệu quả. Đây là **thành quả của sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các khối kiến thức, kỹ năng quan trọng về kinh doanh và kỹ thuật của sinh viên”, TS. Lê Đức Tiến nhận xét.
Hiện tại, sản phẩm thùng rác thông minh DaNa Green vẫn đang trong giai đoạn phát triển và cải tiến. Việt Hoàng cùng nhóm cộng sự thực hiện xin thử nghiệm sản phẩm tại các doanh nghiệp, khu phố,… và chưa mở bán kinh doanh. Sau thời gian triển khai, sản phẩm đã nhận được những phản hồi tích cực, sự đón nhận của người dân, các bạn sinh viên, học sinh và du khách nước ngoài khi bắt đầu chủ động tham gia phân loại rác. Thậm chí, nhiều người dân còn giới thiệu cho bạn bè, hàng xóm về sản phẩm.
Việt Hoàng và nhóm cộng sự đang có kế hoạch đưa dự án hợp tác với Công ty TNHH Tái chế Cà phê Lạc Nhân (xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh) trong việc nghiên cứu và phát triển các dự án thu gom – tái chế bã cà phê thông minh thành những sản phẩm xanh, có giá trị tới người dùng và tác động bảo vệ môi trường sống, cũng như tăng việc làm cho người dân.
Ngoài ra, nhóm cũng nhận được sự hỗ trợ từ Trung tâm Ươm tạo khởi nghiệp Sông Hàn (phường Thanh Khê Tây, quận Thanh Khê, TP. Đà Nẵng) để có thể “ươm tạo” và phát triển dự án vào thực tế.
Việt Hoàng cũng hy vọng rằng, việc hợp tác cùng những doanh nghiệp có tinh thần bảo vệ môi trường sẽ góp phần lan tỏa tinh thần khởi nghiệp xanh, bảo vệ môi trường tới các bạn trẻ trên cả nước.
“Tôi luôn tin rằng một sự thay đổi lớn có thể bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất. Khởi nghiệp trong lĩnh vực môi trường, vì cộng đồng có thể không phải là con đường dễ dàng, nhưng nó thực sự rất đáng giá vì tạo ra giá trị và tác động lâu dài tới sự phát triển bền vững của xã hội. Thay đổi góc nhìn và bắt tay làm, chúng ta mới biết mình có khả năng thay đổi thế giới lớn đến đâu – dù chỉ từ hành động nhỏ như bỏ rác vào thùng, cùng hành động để mọi ngóc ngách trên thế giới đều trong lành và đáng sống, đến cả một chiếc thùng rác cũng thấy thật đáng yêu.” “Đây cũng chính là triết lý mà tôi cùng nhóm cộng sự đã theo đuổi khi xây dựng dự án DaNa Green”, Việt Hoàng bày tỏ.
Vừa qua, dự án đã hợp tác, nhận được sự hỗ trợ rất nhiều từ các đối tác, doanh nghiệp, từ đó tạo động lực cho sự ươm mầm khởi nghiệp sau này. Việc hợp tác cùng những doanh nghiệp có tinh thần bảo vệ môi trường sẽ góp phần lan tỏa tinh thần khởi nghiệp xanh, bảo vệ môi trường tới các bạn trẻ.
Nguồn: Cục Thông tin, Thống kê – Bộ Khoa học và Công nghệ
