Công nghệ sản xuất Protein sinh học từ men vi sinh tại Việt Nam

Ghi nhận về tiềm năng và định hướng phát triển từ Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC)

Công nghệ sản xuất protein sinh học – giải pháp đột phá

Trong bối cảnh toàn cầu đối mặt với những thách thức ngày càng gia tăng về an ninh lương thực, suy thoái môi trường và bất bình đẳng dinh dưỡng, việc phát triển các giải pháp thực phẩm bền vững trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Công nghệ sản xuất protein sinh học từ men vi sinh đang được coi là một trong những giải pháp đột phá, không chỉ trên thế giới mà cả tại Việt Nam.

Ứng dụng công nghệ linh hoạt từ Yeast Era

Theo thông tin từ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Yeast Era (Quán quân Cuộc thi tìm kiếm tài năng khởi nghiệp sáng tạo quốc gia tại Techfest 2024), đây là công nghệ sử dụng quy trình lên men vi sinh để sản xuất protein sinh học, với tính linh hoạt cao về nguồn nguyên liệu đầu vào. Tùy thuộc vào điều kiện địa phương, Yeast Era có thể sử dụng tinh bột sắn, tinh bột gạo, hoặc nông sản dư thừa như trái cây tươi để làm nguồn carbon cho quá trình lên men. Nhờ đó, công nghệ này tận dụng tối ưu nguồn nguyên liệu sẵn có trong nước, đồng thời góp phần giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch trong ngành nông nghiệp.

Quy trình sản xuất của Yeast Era có thời gian lên men khoảng 16–20 giờ, không sử dụng hóa chất độc hại, không phát thải ra môi trường. Sản phẩm đầu ra là đạm men vi sinh có giá trị xuất khẩu cao hơn từ 4–10 lần so với nguyên liệu đầu vào. Theo doanh nghiệp, công nghệ này đã được đăng ký thành công 4 bằng sáng chế và bước đầu triển khai mô hình sản xuất thương mại.

Tiềm năng tiếp cận thị trường toàn cầu

Trên thế giới, công nghệ tiên tiến này hiện mới chỉ được nghiên cứu, phát triển và đang thương mại hóa bởi một số ít các tập đoàn tại các quốc gia tiên tiến như Hoa Kỳ (Perfect Day), Phần Lan (Solar Foods), Trung Quốc (Angel Yeast). Công nghệ này cho phép tạo ra protein mà không cần sử dụng đất canh tác hay nguồn nước sạch dồi dào, đồng thời giúp giảm đáng kể phát thải khí nhà kính. Đặc điểm nổi bật là khả năng mở rộng quy mô sản xuất nhanh chóng với chi phí hợp lý, phù hợp với xu thế phát triển xanh và bền vững trong ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu.

Mở rộng ứng dụng từ nền tảng công nghệ lõi

Không chỉ dừng lại ở sản phẩm protein, từ cùng nền tảng công nghệ này, Yeast Era còn phát triển hướng ứng dụng sản xuất bột trái cây sinh học. Việc sử dụng nông sản dư thừa, đặc biệt là trái cây tươi, giúp giữ nguyên dưỡng chất tự nhiên trong sản phẩm bột sinh học và bảo quản trong điều kiện thường lên đến 24 tháng, không cần chuỗi lạnh hay hóa chất bảo quản. Đây là giải pháp có hiệu quả đột phá và thiết thực để nâng cao giá trị nông sản và đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.

Ba định hướng đóng góp vào phát triển bền vững

Nhìn tổng thể, công nghệ sản xuất protein sinh học từ men vi sinh mở ra nhiều triển vọng đóng góp vào ba định hướng lớn cho phát triển kinh tế bền vững:

• Chuyển đổi ngành thực phẩm từ phương thức truyền thống dựa vào chăn nuôi sang ứng dụng công nghệ sinh học hiện đại, thân thiện với môi trường.
• Chuyển đổi ngành nông nghiệp từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang phát triển sản phẩm giá trị gia tăng cao, nâng cao năng lực cạnh tranh.
• Tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, không chỉ xuất khẩu sản phẩm mà còn xuất khẩu năng lực công nghệ nội tại.

Đề xuất định hướng phát triển

Để khai thác hiệu quả tiềm năng công nghệ này, một số định hướng có thể được xem xét:

• Xây dựng khung thử nghiệm chính sách (sandbox) cho sản phẩm protein sinh học và công nghệ thực phẩm mới, tạo điều kiện thử nghiệm và phát triển sản phẩm trong khuôn khổ pháp lý linh hoạt nhưng kiểm soát chặt chẽ.
• Bổ sung tiêu chí bền vững và dinh dưỡng cao trong quy định đấu thầu và mua sắm công, hướng tới việc tích hợp sản phẩm thực phẩm bền vững vào chuỗi cung ứng quốc gia.
• Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức xã hội về thực phẩm bền vững, đồng thời phối hợp truyền thông với các tổ chức quốc tế để mở rộng nhận diện toàn cầu.
• Triển khai các chính sách hỗ trợ tài chính phù hợp, bao gồm miễn giảm thuế, bảo lãnh tín dụng, hoặc huy động vốn từ các quỹ xanh để hỗ trợ mở rộng quy mô sản xuất.
• Xây dựng chương trình hỗ trợ thâm nhập thị trường quốc tế, đặc biệt là các thị trường tiềm năng như châu Phi và Trung Đông, kết hợp với chương trình viện trợ nhân đạo hoặc hợp tác phát triển.

Khẳng định vị thế quốc gia đổi mới sáng tạo

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành quốc gia tiên phong trong lĩnh vực sản xuất protein sinh học, đồng thời đóng góp vào mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực toàn cầu, nâng cao giá trị nông sản và khẳng định vị thế quốc gia đổi mới sáng tạo trên trường quốc tế. Với sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ đổi mới sáng tạo, công nghệ này hoàn toàn có thể trở thành nền tảng quan trọng thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững trong thời gian tới.