Việt Nam đã trở thành một điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) quốc tế nhờ vào hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển nhanh chóng và tiềm năng đổi mới sáng tạo cao. Tuy nhiên, mặc dù có nhiều cơ hội, các nhà đầu tư quốc tế cũng phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình tham gia vào thị trường Việt Nam.
Thách Thức Chính Trong Đầu Tư Vốn Mạo Hiểm Tại Việt Nam
Sự Không Phù Hợp Trong Danh Mục Đầu Tư Giữa Thị Trường Nước Ngoài và Trong Nước
Một trong những thách thức lớn đối với các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài tại Việt Nam là sự khác biệt trong việc phân bổ danh mục đầu tư giữa các nhà đầu tư quốc tế và trong nước:
-
Các nhà đầu tư trong nước chủ yếu tập trung vào các ngành truyền thống như bất động sản, sản xuất và chứng khoán, trong khi các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài lại có phương thức đầu tư đa dạng hơn, bao gồm công nghệ, fintech, công nghệ sinh học và công nghệ sâu.
-
Ở nhiều thị trường phát triển, một phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm đến từ các quỹ hưu trí. Tuy nhiên, tại Việt Nam, các quỹ hưu trí tư nhân chưa phổ biến, điều này hạn chế vốn cho các khoản đầu tư mạo hiểm vào các startup giai đoạn đầu và có mức rủi ro cao.
-
Quỹ hưu trí lớn nhất tại Việt Nam, Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội, theo quy định pháp lý không được phép đầu tư vào các tài sản có rủi ro cao, bao gồm các quỹ đầu tư mạo hiểm. Thay vào đó, các khoản đầu tư của quỹ này chỉ giới hạn trong các công cụ tài chính ít rủi ro như trái phiếu chính phủ, tiền gửi ngân hàng, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi của các ngân hàng thương mại và cho vay ngân sách nhà nước, theo Điều 92 của Luật Bảo Hiểm Xã Hội năm 2014.
Sự hạn chế này trong hệ sinh thái đầu tư của Việt Nam làm giảm khả năng huy động vốn từ các quỹ tổ chức trong nước, khiến cho các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài khó tìm được các nhà đầu tư đồng hành hoặc đối tác tài chính trong nước.
Các Hạn Chế Pháp Lý Theo Luật Đầu Tư Việt Nam
Các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài đầu tư trực tiếp vào các startup Việt Nam phải tuân thủ các quy định chung về đầu tư nước ngoài, điều này mang lại một số thách thức, bao gồm:
-
Cấp Giấy Phép Đầu Tư và Các Vướng Mắc Hành Chính
Các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài phải trải qua cùng quy trình phê duyệt và cấp giấy phép như các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Quá trình này có thể mất thời gian và tạo ra các rào cản gia nhập cho các nhà đầu tư mới.
-
Quản Lý Đầu Tư và Chiến Lược Thoái Vốn
Các nhà đầu tư nước ngoài thường gặp phải khó khăn trong việc quản lý danh mục đầu tư của họ, đặc biệt là các quy định về quyền sở hữu cổ phần và quyền biểu quyết trong các startup Việt Nam. Các chiến lược thoái vốn, như bán cổ phần hoặc thực hiện các thương vụ sáp nhập và mua lại (M&A), có thể gặp khó khăn do các hạn chế về sở hữu cổ phần nước ngoài và quy định về việc chuyển lợi nhuận ra nước ngoài.
-
Vấn Đề Chuyển Lợi Nhuận và Thuế
Việc chuyển lợi nhuận và cổ tức về nước cho các nhà đầu tư phải tuân theo các quy định về kiểm soát ngoại hối và chính sách thuế của Việt Nam. Khác với các thị trường vốn quốc tế, nơi có tính thanh khoản cao và ít rào cản, Việt Nam áp dụng các quy định hạn chế có thể khiến các nhà đầu tư nước ngoài không muốn cam kết lâu dài.
Mặc dù các quy định về chống rửa tiền (AML) và Hiểu Biết Khách Hàng (KYC) được áp dụng toàn cầu, các yêu cầu tuân thủ đầu tư của Việt Nam lại tạo thêm một lớp phức tạp cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Yêu Cầu Tái Cấu Trúc Doanh Nghiệp từ Các Quỹ Đầu Tư Mạo Hiểm Nước Ngoài
Các quỹ đầu tư mạo hiểm nước ngoài hiện nay không ưu tiên đầu tư trực tiếp vào các startup tại Việt Nam. Thay vào đó, họ yêu cầu các startup phải thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp để thành lập công ty mẹ ở nước ngoài. Mục đích chính của yêu cầu tái cấu trúc này là tối ưu hóa điều kiện đầu tư bằng cách tận dụng các chính sách và ưu đãi thuận lợi hơn. Các mục tiêu này có thể được phân thành ba yếu tố chính:
-
Dễ Dàng Hút Vốn và Thoái Vốn: Như đã đề cập, các thị trường vốn chủ yếu ở nước ngoài rất mở và có tính thanh khoản cao. Các nhà đầu tư tìm kiếm những thị trường mà họ có thể đầu tư và rút vốn một cách dễ dàng mà không bị cản trở bởi các rào cản kỹ thuật hay pháp lý.
-
Ưu Đãi Thuế: Các nhà đầu tư nước ngoài mong muốn được hưởng các chính sách thuế ưu đãi, đặc biệt là về thuế lợi nhuận vốn, tại các khu vực có điều kiện thuế thuận lợi hơn Việt Nam. Singapore là một ví dụ điển hình, nơi trở thành điểm đến ưa thích của nhiều startup Việt Nam thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp.
-
Ưu Tiên Đầu Tư Vào Các Quốc Gia Có Xếp Hạng Tín Dụng Cao: Do yêu cầu nghiêm ngặt về tuân thủ và quản lý rủi ro, các quỹ đầu tư nước ngoài thường ưu tiên các khoản đầu tư trực tiếp vào các công ty có trụ sở tại các quốc gia có xếp hạng tín dụng cao. Chẳng hạn, theo Fitch Ratings, Việt Nam hiện có xếp hạng tín dụng dài hạn BB+, trong khi Singapore duy trì xếp hạng cao nhất AAA.
Những yếu tố này ảnh hưởng đáng kể đến quyết định đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài và làm nổi bật nhu cầu cải cách chính sách để tăng sức hấp dẫn của Việt Nam như một điểm đến đầu tư.
Truy Cập Báo Cáo Toàn Diện – Báo Cáo Chính Sách Đầu Tư Khởi Nghiệp Việt Nam 2024 – Những Kiến Thức Quan Trọng
