Hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và cải thiện đời sống xã hội. Trong thập kỷ qua, cả nước đã chứng kiến làn sóng doanh nghiệp mới hình thành dựa trên nền tảng sở hữu trí tuệ, khoa học và công nghệ. Với hơn 3.800 startup, trong đó có các kỳ lân như MoMo và Sky Mavis, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ khởi nghiệp toàn cầu, đồng thời tạo ra những tác động ngày càng rõ nét đối với quá trình phát triển quốc gia.
Động lực kinh tế mới
Các startup đang tích cực giải quyết những thách thức trong nước và quốc tế thông qua những đổi mới trong lĩnh vực công nghệ tài chính, y tế, giáo dục và công nghệ xanh. Điển hình, các nền tảng fintech như MoMo và Moca đã cải tiến cách thức cung cấp dịch vụ tài chính. Ngoài ra, Vulcan Augmetics tiên phong ứng dụng công nghệ in 3D để chế tạo chi giả cho người khuyết tật. Những mô hình này không chỉ tạo cơ hội việc làm và cải thiện thu nhập cho nhóm đối tượng yếu thế, mà còn đóng góp tích cực vào việc giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường.
Năm 2023, mỗi startup Việt Nam trung bình tạo việc làm cho khoảng 80 người — cao gấp 4 lần so với năm 2020. Điều này thể hiện đà tăng trưởng mạnh mẽ của hệ sinh thái khởi nghiệp trong việc tạo việc làm và mở rộng quy mô hoạt động. Bằng cách giới thiệu các mô hình kinh doanh và công nghệ mới, các startup đang thúc đẩy chuyển đổi số, tăng trưởng xanh và hiện đại hóa các ngành công nghiệp truyền thống.
Mở rộng tác động xã hội
Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam không chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế mà còn hướng đến mục tiêu phát triển bền vững. Các chương trình do Chính phủ hỗ trợ như Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Đề án 844) và Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 – 2025” (Đề án 939) đã và đang hỗ trợ thiết thực cho thanh niên, phụ nữ khởi nghiệp. Trong khi đó, các cơ sở giáo dục đại học cũng tích cực tích hợp đổi mới sáng tạo vào chương trình đào tạo nhằm hình thành tư duy khởi nghiệp ngay từ trên giảng đường.
Sự đa dạng trong đội ngũ sáng lập – từ du học sinh, người yếu thế đến kiều bào – cho thấy hệ sinh thái khởi nghiệp đang ngày càng mở rộng cơ hội cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau trong xã hội. Các startup cũng tích cực giải quyết các thách thức tại địa phương. Tiêu biểu như sáng kiến kết nối dịch vụ du lịch bản địa của Sapa O’Chau tại vùng sâu vùng xa, hay mô hình biến rác thải thành năng lượng của Green Desert, từ đó góp phần gia tăng tác động tích cực đến cộng đồng địa phương.
Chính sách và hạ tầng hỗ trợ
Chính phủ Việt Nam đã chủ động xây dựng một khung pháp lý và thể chế vững chắc nhằm phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Từ khi triển khai vào năm 2016, Đề án 844 đã góp phần thúc đẩy cải cách pháp lý, triển khai các chương trình tài trợ, xây dựng mạng lưới cố vấn và thiết lập các trung tâm đổi mới sáng tạo tại các đô thị lớn như Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh. Tính đến nay, hơn 800 startup đã nhận được hỗ trợ, trong đó gần 100 doanh nghiệp gọi vốn thành công từ các quỹ đầu tư mạo hiểm.
Bên cạnh đó, hợp tác công – tư đang đóng vai trò then chốt trong việc phát triển hệ sinh thái. Nhiều tập đoàn lớn như FPT, CMC đã tích cực đầu tư vào quỹ đầu tư mạo hiểm, vườn ươm và các sáng kiến đổi mới mở, đồng hành cùng với các startup, tiêu biểu như Base.vn. Cùng với đó, mạng lưới các vườn ươm, chương trình tăng tốc và trung tâm đổi mới sáng tạo ngày càng mở rộng, cung cấp đầy đủ nguồn lực giúp các startup phát triển hiệu quả.
Thúc đẩy hội nhập và thu hút đầu tư quốc tế
Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò là trung tâm khởi nghiệp của khu vực thông qua các hoạt động hợp tác chiến lược với các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), và các quốc gia đổi mới sáng tạo như Singapore, Hàn Quốc, Phần Lan… Các chương trình như Techfest quốc tế và Chương trình cố vấn toàn cầu cho startup Việt (Global Mentoring Program for V-Startups) đang mở rộng khả năng tiếp cận chuyên gia, thị trường và nguồn vốn quốc tế.
Mặc dù vốn đầu tư có phần giảm nhẹ trong năm 2023 do tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu, Việt Nam vẫn thu hút hơn 500 triệu USD vốn đầu tư vào lĩnh vực khởi nghiệp. Việc ngày càng có nhiều doanh nghiệp công nghệ trưởng thành và các thương vụ đầu tư trung bình ổn định cho thấy niềm tin của nhà đầu tư và sức bật của hệ sinh thái vẫn đang được duy trì.
Triển vọng tương lai
Dù đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam vẫn đang đối mặt với một số thách thức như quy mô còn hạn chế, sự chênh lệch phát triển giữa các vùng/địa phương và áp lực cạnh tranh toàn cầu. Tuy nhiên, con đường phía trước đã rõ ràng: tiếp tục cải cách thể chế, đầu tư vào nguồn nhân lực, tăng cường hợp tác quốc tế và huy động hiệu quả nguồn lực công – tư sẽ là những yếu tố then chốt để duy trì đà phát triển.
Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam không chỉ đơn thuần là tập hợp các doanh nghiệp mới nổi, mà còn là động lực thúc đẩy khả năng chống chịu của nền kinh tế, tiến bộ công nghệ và tăng trưởng toàn diện. Trong quá trình tiếp tục hoàn thiện và phát triển, hệ sinh thái này sẽ góp phần định hình một tương lai sáng tạo, công bằng và bền vững hơn cho đất nước.
Yêu Cầu Báo Cáo Toàn Diện & Tham Gia Mạng Lưới
Quan tâm đến Báo Cáo Hệ Sinh Thái Khởi Nghiệp Việt Nam 2024? Hãy tham gia mạng lưới của chúng tôi bằng cách yêu cầu:
Nhận báo cáo toàn diện để có cái nhìn sâu sắc.
Được liệt kê trong báo cáo 2025 và giới thiệu tác động của bạn.
Cộng tác trong việc xây dựng báo cáo tiếp theo với những đóng góp từ các chuyên gia.
Tài trợ cho sự phát triển của báo cáo và nhận sự giới thiệu độc quyền.
Đăng ký trên website chính thức của NSSC để cập nhật thông tin mới nhất về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
