Tuy đóng một vai trò quan trọng, nhưng chiến lược thoái vốn thường không được các doanh nghiệp chú ý cho đến khi hoàn cảnh buộc họ phải đưa ra những thay đổi lớn. Việc bỏ qua bước thiết lập chiến lược thoái vốn – vốn nhằm mục tiêu định hướng cho quá trình kinh doanh – có khả năng hạn chế sự tăng trưởng trong tương lai của doanh nghiệp. Vì vậy, để bảo vệ tương lai doanh nghiệp và đảm bảo kết quả hoạt động hiệu quả nhất có thể, việc chủ động lập kế hoạch chiến lược thoái vốn trước khi thời điểm đó xảy ra là vô cùng cần thiết.
Chiến Lược Thoái Vốn Là Gì?
Chiến lược thoái vốn là một phương pháp tiếp cận được lên kế hoạch bài bản, nhằm mục đích bán hoặc chuyển nhượng quyền sở hữu một công ty khởi nghiệp khi công ty đó đạt đến một mốc quan trọng hoặc giá trị nhất định.
Khía cạnh quan trọng này của kế hoạch kinh doanh giúp xác định cách các doanh nhân và nhà đầu tư có thể thu hồi vốn đầu tư và hưởng lợi từ những rủi ro đã thực hiện. Việc kết hợp các cân nhắc như quyền chọn mua cổ phiếu của nhân viên hoặc vốn chủ sở hữu ngay từ đầu xây dựng chiến lược thoái vốn sẽ đảm bảo rằng lợi ích của các bên liên quan chính được tính đến đầy đủ, thúc đẩy quá trình chuyển đổi công bằng.
Các chiến lược thoái vốn phổ biến bao gồm: sáp nhập và mua lại (M&A), bán cho bên mua chiến lược, hoặc chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Mỗi chiến lược đều cung cấp lộ trình rõ ràng cho tương lai và đảm bảo an ninh tài chính của doanh nghiệp.
Một chiến lược thoái vốn được cân nhắc kỹ lưỡng có thể tăng đáng kể sức hấp dẫn của một công ty khởi nghiệp đối với các nhà đầu tư – những người luôn tìm kiếm cách thu hồi vốn đầu tư. Bằng cách lập kế hoạch thoái vốn, các startup có thể điều hướng hiệu quả hơn bối cảnh kinh doanh, đảm bảo tăng trưởng bền vững và chuyển đổi thành công tại thời điểm thích hợp. Cách tiếp cận này cũng góp phần hỗ trợ thúc đẩy văn hóa tổ chức tích cực và mở đường cho quá trình chuyển đổi suôn sẻ – không chỉ mang lại lợi ích cho chủ sở hữu và nhà đầu tư mà còn cho toàn bộ tổ chức.
Hiểu Về Chiến Lược Thoái Vốn
Chiến lược thoái vốn là một cách tiếp cận nhằm giúp công ty điều hướng nhiều kịch bản trong tương lai trong khi vẫn duy trì lợi thế cạnh tranh trong quá trình chuyển đổi từ giai đoạn này sang giai đoạn khác.
Kế hoạch này đóng vai trò như một lộ trình chiến lược, cho phép công ty tiến triển một cách có phương pháp và có hệ thống đến điểm thoái vốn, trong khi tận dụng mọi triển vọng khả thi.
Chiến lược thoái vốn là điều kiện tiên quyết khi huy động vốn đầu tư mạo hiểm hoặc tìm kiếm khoản đầu tư thiên thần. Các nhà đầu tư thiên thần cần hiểu rõ về kế hoạch thoái vốn tiềm năng của doanh nghiệp để đánh giá thời điểm họ có thể mong đợi lợi nhuận từ khoản đầu tư, cũng như hình dung giá trị lợi nhuận đó có thể đạt được.
Các Thương Vụ Thoái Vốn Thành Công Phổ Biến
Trên thực tế, tỷ lệ thất bại của các công ty khởi nghiệp lên đến khoảng 90%. Ngoài ra, nghiên cứu do Startup Genome thực hiện đã tiết lộ một số dữ liệu thống kê đáng kinh ngạc: chỉ có 1,5% các công ty khởi nghiệp – tương đương với khoảng 15% trong số những công ty còn duy trì hoạt động – đạt được một lần thoái vốn thành công có giá trị từ 50 triệu USD trở lên.
Điều thú vị là theo báo cáo của CBInsights công bố năm 2023, trong bối cảnh thoái vốn toàn cầu, Châu Âu dẫn đầu, chiếm 38% số lần thoái vốn. Tiếp đó là Mỹ ở vị trí thứ hai với 35% thị phần. Trong khi đó, Châu Á chỉ chứng kiến 16% số lần thoái vốn.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tổng số lần thoái vốn đã giảm dần sau đại dịch, cho thấy những thách thức đang diễn ra trên thị trường, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư đang tìm kiếm tính thanh khoản. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một chiến lược thoái vốn hợp lý, vì nó không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nhân mà còn đóng vai trò then chốt trong quan hệ với nhà đầu tư và sự thành công chung của công ty khởi nghiệp.
Vai Trò Quan Trọng Của Chiến Lược Thoái Vốn Đối Với Công Ty Khởi Nghiệp
Mục tiêu chính của chiến lược thoái vốn là trao quyền cho các công ty xây dựng và thực hiện các kế hoạch tăng trưởng một cách chính xác. Cách tiếp cận chiến lược này trang bị cho các doanh nghiệp khả năng xác định, chuẩn bị và thực hiện các nhiệm vụ mang lại lợi thế tối đa.
Một số lợi ích của việc lập kế hoạch chiến lược thoái vốn kỹ lưỡng và hợp lý bao gồm:
-
Rõ ràng và định hướng: Chiến lược thoái vốn của công ty khởi nghiệp cung cấp một kế hoạch hành động rõ ràng, cho phép đưa ra quyết định kịp thời trong bối cảnh môi trường kinh doanh thay đổi.
-
Lên kế hoạch cho cơ hội mới: Chiến lược thoái vốn giúp các công ty lên kế hoạch cho những cơ hội phát triển và xây dựng các chiến lược tận dụng hiệu quả các cơ hội đó.
-
Sự liên kết nội bộ: Chiến lược thoái vốn giúp thiết lập mối liên kết giữa các phòng ban và hình thành tầm nhìn thống nhất về tăng trưởng trong tương lai, đảm bảo rằng tất cả các sáng kiến và kế hoạch đều hướng đến cùng một mục tiêu.
-
Sức khỏe kinh doanh: Chiến lược thoái vốn giúp công ty duy trì hoạt động mạnh mẽ và hiệu quả.
-
Tăng trưởng liên tục: Chiến lược thoái vốn cung cấp khuôn khổ cho sự tăng trưởng bền vững và đảm bảo rằng các biện pháp phù hợp được thực hiện liên tục, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa các cơ hội trong những bối cảnh khác nhau.
Khi Nào Nên Chuẩn Bị Chiến Lược Thoái Vốn?
Một công ty khởi nghiệp nên bắt đầu chuẩn bị chiến lược thoái vốn ngay từ khi thành lập. Việc có một kế hoạch thoái vốn rõ ràng thường được các nhà đầu tư đánh giá tích cực và có thể giúp thu hút nguồn vốn ban đầu.
Chiến lược thoái vốn phải là một phần của kế hoạch kinh doanh, mô tả rõ ràng lộ trình thoái vốn – cách các nhà đầu tư và người sáng lập có thể thu hồi vốn và kiếm được lợi nhuận. Lên kế hoạch sớm không có nghĩa là thoái vốn sớm, mà phản ánh tầm nhìn xa và sự chuẩn bị cần thiết của doanh nghiệp.
Do có thể thay đổi theo thời gian dựa trên hiệu suất, điều kiện thị trường và các yếu tố khác, chiến lược thoái vốn cần duy trì tính linh hoạt. Chuẩn bị sớm giúp đưa ra quyết định tốt hơn, thống nhất lợi ích giữa người sáng lập và nhà đầu tư, đồng thời đặt ra tầm nhìn rõ ràng cho tương lai.
Các Kiểu Chiến Lược Thoái Vốn Phổ Biến
1. Sáp Nhập và Mua Lại (M&A)
M&A là khi hai hoặc nhiều công ty hợp nhất hoặc một công ty mua lại công ty khác. Đây có thể là lựa chọn lý tưởng để startup tiếp cận thị trường, nguồn lực và chuyên môn mới. Tuy nhiên, theo báo cáo gần đây của CB Insights, các thương vụ M&A tiếp tục giảm 8% trong hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu.
2. Chào Bán Công Khai Lần Đầu (IPO)
IPO là khi công ty bán cổ phiếu cho công chúng. Đây là cách hiệu quả để huy động vốn và tăng khả năng hiện diện trên thị trường. Theo một báo cáo, thị trường IPO toàn cầu đang phục hồi liên tục với mức tăng đáng kể 24% về số lượng IPO. Tuy nhiên, chiến lược này phức tạp, tốn kém, và không phù hợp với tất cả startup.
3. Kế Thừa Gia Đình
Đây là hình thức chuyển giao doanh nghiệp cho thế hệ kế tiếp trong gia đình. Lựa chọn này phù hợp với những nhà sáng lập muốn giữ doanh nghiệp trong phạm vi gia đình, nhưng cần đảm bảo thế hệ kế thừa đã sẵn sàng tiếp quản.
4. Bán Cổ Phần Cho Bên Thứ Ba
Khi một thành viên bán cổ phần của mình cho nhà đầu tư khác. Đây là cách hiệu quả để huy động vốn hoặc rút một phần vốn đầu tư.
5. Mua Lại (Acquihire)
Một công ty lớn mua lại startup chủ yếu vì đội ngũ nhân tài và tài sản trí tuệ. Đây là cách thoái vốn hiệu quả và giúp nhân viên có cơ hội mới.
6. Mua Lại Của Ban Quản Lý (MBO)
Nhóm quản lý của công ty mua lại doanh nghiệp từ cổ đông hiện tại. Hình thức này giúp đội ngũ quản lý nắm quyền kiểm soát và tạo ra giá trị cho chính họ và nhân viên.
7. Thanh Lý hoặc Phá Sản
Thanh lý xảy ra khi công ty bán hết tài sản và ngừng hoạt động – thường là giải pháp cuối cùng khi không thể duy trì doanh thu hoặc huy động vốn. Phá sản là quá trình pháp lý trong đó công ty bị tuyên bố mất khả năng thanh toán và tài sản bị thanh lý theo luật.
Lựa Chọn Chiến Lược Thoái Vốn Phù Hợp
Kiểu chiến lược thoái vốn phù hợp nhất với một công ty khởi nghiệp sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm lĩnh vực kinh doanh, giai đoạn tăng trưởng, và tình hình tài chính của công ty. Điều quan trọng là doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng tất cả các lựa chọn trước khi đưa ra quyết định về phương thức thoái vốn phù hợp.
Một Số Ví Dụ Thực Tế Về Chiến Lược Thoái Vốn
Tìm hiểu các chiến lược thoái vốn khác nhau giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về những cách tiếp cận đa dạng mà startup có thể thực hiện để đạt được thanh khoản hoặc tăng trưởng lâu dài. Các trường hợp sau đây minh họa cho việc chiến lược thoái vốn có thể được điều chỉnh theo hoàn cảnh và tham vọng riêng của từng công ty, phản ánh những thời điểm quan trọng trong hành trình tăng trưởng của họ.
Atlassian mua lại Loom
Atlassian – công ty phần mềm nổi tiếng của Úc – đã mua lại Loom, nền tảng tiên phong trong nhắn tin video không đồng bộ, với giá khoảng 975 triệu USD. Thương vụ này là một bước đi chiến lược nhằm củng cố các công cụ cộng tác nhóm của Atlassian, phù hợp với xu hướng làm việc kết hợp và giao tiếp ảo ngày càng tăng. Công cụ chia sẻ video của Loom được Atlassian đánh giá là giá trị gia tăng cho giao tiếp tức thời trong môi trường số.
IPO của Airbnb
Airbnb ra mắt chào bán công khai lần đầu (IPO) vào tháng 12 năm 2020, giữa bối cảnh đại dịch COVID-19 gây ra những thách thức toàn cầu. Công ty đặt mục tiêu huy động khoảng 2,44 tỷ USD thông qua việc bán cổ phiếu Loại A với giá khởi điểm 68 USD/cổ phiếu. Vào ngày IPO, giá cổ phiếu đã tăng vọt lên 165 USD trước khi đóng cửa ở mức 144,71 USD, đánh dấu mức tăng hơn 113% so với giá IPO, và định giá công ty vượt mức 100 tỷ USD.
Twitter mua lại Squad
Tháng 12/2020, Twitter mua lại Squad – ứng dụng chia sẻ màn hình – nhằm củng cố các nhóm sản phẩm, thiết kế và kỹ thuật của mình. Đây là ví dụ điển hình cho hình thức chiến lược thoái vốn acquihire (mua lại nhân tài). Toàn bộ nhóm của Squad, bao gồm CEO Esther Crawford và CTO Ethan Sutin, đã gia nhập Twitter nhằm thúc đẩy nhanh quá trình phát triển sản phẩm, đặc biệt là tích hợp tính năng âm thanh xã hội – một xu hướng đang tăng nhanh trong giai đoạn đại dịch.
Kết Luận
Chiến lược thoái vốn không chỉ là đích đến, mà còn là một phần thiết yếu trong hành trình phát triển của startup. Việc lập kế hoạch sớm, linh hoạt và phù hợp với bối cảnh sẽ giúp các công ty khởi nghiệp bảo vệ lợi ích nhà đầu tư, đảm bảo tăng trưởng dài hạn và tối ưu hóa tiềm năng thành công trong môi trường kinh doanh đầy biến động.
Nguồn: Cục Thông tin, Thống kê – Bộ Khoa học và Công nghệ
